Podsumowanie obchodów 100-lecia Polskiego Czerwonego Krzyża w Małopolsce

Dobiega końca jubileuszowy rok 100-lecia Polskiego Czerwonego Krzyża. Pora na refleksję i podsumowanie – w jaki sposób świętowaliśmy, czego nauczyliśmy się studiując stuletnią historię organizacji, jakie wnioski i plany mamy na przyszłość. Zapraszamy do obejrzenia relacji z obchodów jubileuszu w Małopolsce.

 

Przygotowania do obchodów 100-lecia PCK

Wystawa „Organizacje Czerwonokrzyskie w czasie Wielkiej Wojny”

Przygotowania do obchodów 100-lecia Polskiego Czerwonego Krzyża w Małopolsce rozpoczęły się przed 5 laty w listopadzie 2014 roku. Pierwszym wydarzeniem zrealizowanym w oczekiwaniu na  jubileusz, była organizacja wystawy o początkach działalności czerwonokrzyskiej na ziemiach polskich pn. „Organizacje czerwonokrzyskie w czasie Wielkiej Wojny”.

Wystawę obejrzało prawie 800 osób, zrealizowano kilkanaście lekcji muzealnych dla uczniów szkół ponadpodstawowych.

Zobacz film z wystawy

 

 

Patroni historyczni obchodów:

W 2014 roku rozpoczęliśmy popularyzację wiedzy historycznej, zwłaszcza dokonań postaci w przeszłości związanych z Czerwonym Krzyżem, współcześnie niestety zapomnianych. Patronami poszczególnych lat przygotowań do obchodów zostali Książę Paweł Sapieha, generał Józef Haller oraz hrabina Maria Tarnowska.

 

 

Patronem roku 2015 został  Książę Paweł Sapieha, prezes Galicyjskiego Czerwonego Krzyża , a potem pierwszy prezes Polskiego Towarzystwa Czerwonego Krzyża. W 2014 roku zorganizowaliśmy wyjazd do Siedlisk, majątku rodziny Sapiehów, gdzie odwiedziliśmy grób Ks. Pawła na cmentarzu w Siedliskach i złożyliśmy na nim kwiaty. Była to pierwsza oficjalna wizyta Polskiego Czerwonego Krzyża na grobie prezesa od czasu jego śmierci w 1934 roku. Rok później w 2015 roku  odsłoniliśmy pamiątkową tablicę przed pałacem Sanguszków w Gumniskach w Tarnowie, miejscu urodzenia Księcia Pawła. Nawiązaliśmy także współpracę z rodziną/potomkami Ks. Pawła mieszkającymi w Krakowie – wnuczką Panią Maria Osterwą Czekajową. Współpraca zaowocowała m.in. ciekawym wywiadem. opublikowanym w Dzienniku Polskim.

 

 

 

Kolejną ważną osobą związaną z Polskim Czerwonym Krzyżem, patronującą obchodom,  był gen Józef Haller, urodzony w Jurczycach pod Krakowem. Niewielu wie, że Generał był nie tylko wybitnym dowódcą, ale także społecznikiem, a w PCK twórcą i animatorem ruchu młodzieżowego. W Kościele Św. Agnieszki w Krakowie gdzie jest pochowany, w czerwcu 2019 roku Małopolski Oddział Okręgowy PCK umieścił pamiątkową tablicę przypominającą o związkach Generała z naszą organizacją. Nawiązano również współpracę z rodziną Generała, córką chrzestną Barbarą Haller de Hallenburg.

Wywiad z Barbarą Haller de Hallenburg – Illg opublikowany w Dzienniku Polskim.

Relacja z odsłonięcia tablicy znajduje się tutaj.

 

 

 

Poczet patronów historycznych obchodów zamyka postać hrabiny Marii Tarnowskiej.  To jej dokonania w PCK  były przedmiotem naszych zainteresowań w 2018 roku – Roku poświęconym hr. Marii Tarnowskiej. Tarnowska była sanitariuszką podczas wojen bałkańskich oraz na froncie austriacko-rosyjskim I wojny światowej. W czasie wojny polsko-bolszewickiej była komendantem czołówki Czerwonego Krzyża. W 1923 została, jako pierwsza Polka, odznaczona medalem Florence Nightingale. Po wojnie weszła w skład zarządu Polskiego Czerwonego Krzyża. W 1942 została aresztowana i przez kilka miesięcy więziona na Pawiaku. Po zwolnieniu wstąpiła do konspiracji, uzyskała stopień porucznika AK, we wrześniu 1944 roku została awansowana do stopnia majora. Z racji wysokiej pozycji społecznej i doświadczenia delegowano ją do rozmów z Niemcami na temat ewakuacji ludności cywilnej, która umożliwiła wyprowadzenie w dniach 8-10 września 1944 z Warszawy 20-25 tysięcy osób, głównie kobiet, dzieci i starców. Brała udział również w negocjacjach kapitulacyjnych. W 1945 została aresztowana przez Milicję Obywatelską pod zarzutem kolaboracji z Niemcami. Przez miesiąc przetrzymywano ją w Olkuszu. W latach 1946-1958 przebywała za granicą, po czym wróciła do kraju. Zmarła w Warszawie.

Marii Tarnowskiej i innych przedstawicielkach rodu Tarnowskich związanych z Czerwonym Krzyżem poświęcony zostalł jeden z referatów na konferencji historycznej w Krakowie, który przygotował dr hab. Tadeusz Zych.

Konkurs na logo 100-lecia PCK

 W 2017 roku Małopolski Oddział Okręgowy PCK ogłosił ogólnopolski konkurs na logo 100-lecia Polskiego Czerwonego Krzyża  skierowany do studentów i absolwentów Akademii Sztuk Pięknych. Wzięło w nim udział 18 uczestników z miast takich jak: Szczecin, Warszawa, Lublin, Sosnowiec, Kłodzko, Chorzów, Potasze, Starogard Gdański, Łódź, Kraków, Wejherowo, Częstochowa, Tychy. Uczestnicy przesłali aż 32 prace, z których najlepszy okazał się projekt Pana Jerzego Dobrzynieckiego z Tych prezentowany poniżej..

 

Pamiątkowy medal

Z okazji jubileuszu Małopolski Oddział Okręgowy PCK przygotował specjalny okolicznościowy medal. Medal wytworzony został tradycyjną metodą rzeźbiarską, posrebrzany, wykonany został w pracowni z wieloletnim doświadczeniem. Na AWERSIE znalazło się logo obchodów 100-lecia PCK w Małopolsce wraz z hasłem „… bo 100-lat to dobry początek” oraz datami 1919-2019. Na otoku umieszczono 7 zasad Ruchu Czerwonego Krzyża. Na REWERSIE medalu umieszczono podobizny patronów honorowych obchodów 100-lecia PCK w Małopolsce : Księcia Pawła Sapiehy, gen. Józefa Hallera, hr. Marii Tarnowskiej oraz nazwa oddziału na otoku. W uznaniu zasług i zaangażowania na rzecz idei czerwonokrzyskiej w Małopolsce Zarząd MOO PCK przyznał medale wielu osobom.

 

Inauguracja roku jubileuszowego – konferencja prasowa -17 stycznia 2019 r

17 stycznia 2019 roku konferencją prasową i dniem otwartym MOO PCK zainaugurowano w Małopolsce obchody jubileuszu 100-lecia PCK.

 

Uroczyste gale związane z obchodami 100-lecia

W ciągu całego roku jubileuszowego organizowane były liczne spotkania, gale, uroczyste koncerty związane z rocznicą. W podniosłej, uroczystej atmosferze świętowano ten jakże istotny jubileusz najstarszej organizacji charytatywnej w kraju – należącej do największego ruchu humanitarnego na świecie – ale nie zabrakło też odrobiny zadumy podczas projekcji materiałów dot. historii PCK, nie zabrakło również dobrej zabawy, bardzo często związanej z koncertami. Zawsze spotkaniom towarzyszyły także obowiązkowo tort jubileuszowy oraz szampan. Uroczyste spotkania były okazja do wręczenia odznaczeń państwowych, resortowych i organizacyjnych oraz pamiątkowym medali.

Upamiętnienie w Tarnowie osoby dra Mariana Wodzińskiego, członka Komisji Technicznej PCK w Katyniu

W dniu 9 kwietnia 2019 r. w Alei Dębów Katyńskich w Tarnowie odbyło się symboliczne zasadzenie dębu oraz uroczyste odsłonięcie obelisku poświęconego doktorowi Marianowi Wodzińskiemu (1911-1986). Organizatorem wydarzenia był Oddział Rejonowy PCK w Tarnowie. Obok obelisku z tablicą upamiętniającą doktora Mariana Wodzińskiego, w Alei Dębów Katyńskich zasadzono także poświęcony mu dąb. W ten sposób urodzony w Tarnowie badacz zbrodni katyńskiej został uhonorowany również przez władze i społeczność lokalną. Relacja z wydarzenia dostępna tutaj.

 

 

 

Rekonstrukcje historyczne – Herbaciarnia Czerwonego Krzyża w Nowym Sączu

Z okazji obchodów 100-lecia PCK na dworcu PKP w Nowym Sączu odtworzono herbaciarnię Czerwonego Krzyża. Widowiskowy „pociąg retro” wyjechał stamtąd do Muszyny. Historyczną herbaciarnię w tym samym miejscu – w roku 1919 – uruchomili sądeccy kolejarze wraz z Komitetem Kobiet Polskich. Żołnierze w czasie I wojny otrzymywali tam za darmo herbatę, kawę i ciasto. Dodatkowo, przy Dworze Starostów Muszyńskich, w ogrodach, zainscenizowano pokaz szpitala polowego Czerwonego Krzyża – Dioramy Lazaretu – w wykonaniu Grupy Rekonstrukcji Historycznej Gorlice 1915.

 

Gra miejska historyczna dla młodzieży „100 lat w jeden dzień”

Młodzież Polskiego Czerwonego Krzyża zakosztowała stuletniej historii Stowarzyszenia w jednym dniu – 18 czerwca 2019 r., podczas historycznej gry miejskiej pn. 100 lat w jeden dzień – śladami historii Polskiego Czerwonego Krzyża w Krakowie.  10 miejsc na mapie miasta związanych z działalnością organizacji stało się stacjami i punktami kontrolnymi, które uczestnicy mieli odnaleźć i odwiedzić w trakcie Gry. Wolontariusze odgadywali znaczenie historyczne poszczególnych lokacji, odpowiadali na pytania dotyczące początków i współczesnej działalności Polskiego Czerwonego Krzyża, a także rozwiązywali zadania praktyczne. Młodzież z całej Polski rywalizowała w 5 osobowych zespołach o tytuł najlepszego znawcy historii PCK.

 

Czerwonokrzyskim szlakiem przez Małopolskę

W wakacje zaprosiliśmy wszystkich zainteresowanych historią PCK do zwiedzania miejsc ważnych historycznie dla organizacji na terenie Małopolski. Opracowane zostały specjalne trasy turystyczne do samodzielnego zwiedzania. Każde miejsce zostało zaznaczone na mapie i opisano jego historię. Projekt objął miasto Kraków, Tarnów, Nowy Sącz, Oświęcim, Zakopane, Rabka.

Na szlaku znalazły się takie miejsca jak Sanatorium dziecięce PCK w Rabka, szpital w Zakopanem, obóz w Auschwitz, gdzie Polski Czerwony Krzyż zaraz po wyzwoleniu utworzył szpital, szpitale jenieckie w Tarnowie, Herbaciarnia Czerwonego Krzyża w Nowym Sączu, biuro Ks. Pawła Sapiehy w Krakowie, Dworcowa Stacja Opatrunkowa w Krakowie, pierwsza siedziba stacji krwiodawstwa PCK w Krakowie i wiele innych.

 

 

 

Nadanie nowego sztandaru dla Małopolskiego Oddziału PCK na Wawelu

19 września 2019 r w Katedrze Wawelskiej został poświęcony i nadany nowy sztandar dla Małopolskiego Oddziału Okręgowego Polskiego Czerwonego Krzyża. Uroczystość zorganizowana została w ramach obchodów 100-lecia PCK w Małopolsce i była była symbolicznym wprowadzeniem Stowarzyszenia w nowe stulecie. Wydarzenia na Wawelu rozpoczęły się od złożenia kwiatów na grobie Marszałka Józefa Piłsudskiego, który był wielkim przyjacielem i orędownikiem Czerwonego Krzyża od początków jego powstania.

Historyczna ceremonia poświęcenia i przekazania pierwszego sztandaru dla Polskiego Czerwonego Krzyża w Krakowie odbyła się w 1930 roku. Przed Katedrą Wawelską zebrali się ówcześni przedstawiciele PCK, władze miasta i Kościoła, żeby w niezwykle uroczystej scenerii uhonorować symbol obrazujący misję i wartości największej organizacji pomocowej w kraju. Chorągiew z roku 1930 niestety nie zachowała się. Obecnie Małopolski Oddział Okręgowy PCK posiada sztandar, który pochodzi z lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku. Nowy proporzec, który został nadany ma stać się wznowionym znakiem rozpoznawczym środowisk czerwonokrzyskich w Małopolsce.

Relacja z uroczystości dostępna tutaj.

Film z uroczystości dostępny tutaj.

 

Obchody Dnia Młodzieży 25 października

25 października obchodzony jest Dzień Młodzieży PCK. W roku 2019 z uwagi na jubileusz 100-lecia Polskiego Czerwonego Krzyża obchody miały wyjątkową oprawę. To ze względu na naszych młodych wolontariuszy i ich święto dnia 25 października w godzinach od 18.00 wieczorem do 7.00 rano na czerwono oświetlona była Kładka Ojca Bernatka – kładka pieszo-rowerowa na Wiśle w Krakowie łącząca Kazimierz z Podgórzem. Została ona nazwana imieniem o. Laetusa Bernatka, zakonnika, który na przełomie XIX i XX w. doprowadził do wybudowania budynków szpitala Bonifratrów w Krakowie. Co ciekawe Kładka uznawana jest miejscem zakochanych. Na barierze mostu zapięto już setki kłódek z wypisanymi, a nawet wygrawerowanymi na nich imionami, inicjałami, wyrazami miłości, datami. Zakochane pary wieszają kłódkę na moście, zatrzaskują ją, po czym wrzucają kluczyk do Wisły na znak, że ich uczucie pozostanie nierozerwalne do końca życia. Miejsce to nieprzypadkowo zostało wybrane, aby stać się punktem kulminacyjnym świętowania naszej młodzieży. MŁODOŚĆ, MIŁOŚĆ, FASCYNACJA, WIERNOŚĆ to przecież cechy naszych SIMów. Punktem kulminacyjnym po rozbłyśnięciu o godz. 18.00 mostu na czerwono było odczytanie Dekalogu Młodzieży PCK z 1925 roku oraz zapięcie symbolicznej kłódki symbolizującej wierność zasadom czerwonokrzyskim. W ten wyjątkowy sposób młodzież czerwonokrzyska uczciła jubileusz 100-lecia.

Relacja z wydarzenia dostępna tutaj.

 

 

Konferencja naukowa” Polski Czerwony Krzyż – 100 lat w służbie Ojczyźnie i ludziom”

Na zakończenie jubileuszowego roku 100-lecia Polskiego Czerwonego Krzyża, w dniach 14-15 listopada 2019 roku, Małopolski Oddział Okręgowy PCK przygotował dwudniową konferencję naukową pn ”Polski Czerwony Krzyż – 100 lat w służbie Ojczyźnie i ludziom”. Konferencja pod patronatem Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego odbywała się w Collegium Nowodworskiego na Uniwersytecie Jagiellońskim. Głównym partnerem konferencji było Województwo Małopolskie. Konferencji towarzyszyły dwie wystawy oraz pokaz filatelistyczny. Na krakowskich Plantach obejrzeć można było wystawę poświęconą historii Polskiego Czerwonego Czerwonego, a na krużgankach Collegium Medicum wystawę pn. „Organizacje Czerwonokrzyskie w czasie Wielkiej Wojny”. Na Zamku w Niepołomicach zorganizowany został pokaz filatelistyczny pn. Czerwony Krzyż w filatelistyce. W czasie konferencji wygłoszone zostało ponad 20 referatów dot. ważnych wydarzeń i postaci związanych z historią organizacji. W trakcie opracowywania jest publikacja zawierająca wszystkie teksty z konferencji, której wydanie planowane jest na 2020 rok.

Relacja z konferencji tutaj.

Wszystkie referaty z konferencji dostępne tutaj.

 

Wystawa plenerowa na krakowskich Plantach

Podczas trwania konferencji na krakowskich Plantach obejrzeć można było wystawę poświęconą historii Polskiego Czerwonego Czerwonego. Rozbudowana wystawa zostanie udostępniona pod Wawelem od stycznia 2020 roku.

Utworzenie strony internetowej poświęconej historii Polskiego Czerwonego Krzyża

W ciągu ostatnich 2 lat na nowo utworzonej stronie internetowej poświęconej historii Polskiego Czerwonego Krzyża opublikowano wiele tekstów poświęconych postaciom związanym z organizacją, miejscom oraz wydarzeniom. Wśród opracowań znalazły się tematy poświęcone pomocy więźniom w czasie II wojny światowej (tzw. patronatowi więziennemu), szpitalom jenieckim, sanatorium dziecięcemu w Rabce oraz szpitalowi w Zakopanem. Wiele miejsca poświęcone zostało postaciom nie tylko patronów obchodów, ale także innym, zasłużonym dla idei czerwonokrzyskiej jak np. dr. Józefowi Bellertowi, dr. Adamowi Szebeście, dr Marianowi Wodzińskiemu i innym.

 

100 ciekawostek na 100 lecie

„Drobiazgi” historyczne opisane zostały w ciekawostkach. Ciekawostki mają krótszą formę pisemna i dotyczą różnych wydarzeń i postaci związanych z Czerwonym Krzyżem np. lalkom Pani Heleny Paderewskiej, wizycie papieża Jana Pawła II w siedzibie MKCK w Genewie, motywom czerwonokrzyskim w malarstwie Wojciecha Kossaka, znaczkom pocztowym i filatelistyce z Czerwonym Krzyżem i wielu, wielu innym.

 

Wywiady, rozmowy

W ramach współpracy z Dziennikiem Polskim, Pan red. Janusz Michalczaki przeprowadził rozmowy z potomkami patronów obchodów jubileuszu: wnuczka Ks. Pawła Sapiehy Panią Maria Osterwą Czekajową oraz  córką chrzestna generała Józefa Hallera Panią Barbarą Haller de Hallenburg – Illg

 

„Pomóż poskładać naszą historię”

Celem kampanii było pozyskanie muzealiów do nowo tworzonej Stałej Wystawy Historycznej z okazji 100-lecia istnienia organizacji. Zebrano wiele unikalnych publikacji, druków, korespondencji odznaczeń, plakatów, które zostaną udostępnione w 2020 roku.

 

100% członkostwa na 100-lecie PCK

Celem kampanii było zmobilizowanie jak największej liczby wolontariuszy PCK do regularnego opłacania składek członkowskich. Kampania prowadzona była przez cały rok jubileuszowy.

 

Dobro jest w Małopolsce.

W tym roku doroczna akcja świąteczna Małopolskiego Oddziału Okręgowego PCK  „Czerwonokrzyska Gwiazdka” została połączona z kampanią Województwa Małopolskiego „Dobro jest w Małopolsce”. Było to wyjątkowe podsumowanie i zakończenie jubileuszowego roku 100-lecia Polskiego Czerwonego Krzyża. Pomagamy potrzebującym od 100 lat, nieustannie. W ramach grudniowej akcji świątecznej, jak co roku, zbieraliśmy żywność oraz środki finansowe do puszek na paczki dla najuboższych. W tym roku przygotowaliśmy ponad 1000 paczek, które trafiły jeszcze przed Świętami Bożego Narodzenia do potrzebujących m.in. w Krakowie, Tarnowie, Muszynie, Nowym Sączu, Oświęcimiu.

Dziękujemy wszystkim, którzy włożyli swoja pracę i zaangażowanie w przygotowanie licznych wydarzeń , a także tym którzy towarzyszyli nam w czasie roku jubileuszowego.

18 stycznia 2020 roku członkowie Małopolskiego Oddziału Okręgowego spotkają się aby podsumować rok i rozpocząć prace nad Strategią Rozwoju Małopolskiego Oddziału PCK na lata 2020- 2024 i następne pn „100 lat – to dobry początek”