Generał Józef Haller: dowódca, społecznik i wielka postać II RP

^{W dniu 9 czerwca 2019 roku, w Kościele Parafii Wojskowej św. Agnieszki w Krakowie odbyło się uroczyste odsłonięcie tablicy upamiętniającej generała Józefa Hallera, Prezesa Polskiego Towarzystwa Czerwonego Krzyża (PTCK) w latach 1920-1926, twórcy Ruchu Młodzieżowego PCK i jednego z najwybitniejszych Polskich dowódców początku XX wieku.}

^{Uroczystość uświetniła swym występem Orkiestra Reprezentacyjna Straży Granicznej z Nowego Sącza, a towarzyszyły jej dwa poczty sztandarowe: Małopolskiego Oddziału Okręgowego Polskiego Czerwonego Krzyża oraz Towarzystwa Pamięci Generała Józefa Hallera i Hallerczyków z Jurczyc – rodzinnej miejscowości Generała.}

^***

^{Generał Józef Haller przewodniczył Polskiemu Towarzystwu Czerwonego Krzyża w okresie pełnym zagrożeń dla odradzającej się niepodległości Polski. Na granicach kraju trwały niepokoje, na Śląsku – powstania, a ówczesne elity polityczne swymi sporami nie tworzyły przyjaznej atmosfery do działalności obywatelskiej. Po wojnie polsko-bolszewickiej zaangażowanie w działania dobroczynne i ochotnicze w kraju znacznie zmalało. Dlatego PTCK potrzebowało lidera, który własną postawą życiową mógłby uosabiać potencjał humanitarny Towarzystwa pośród społeczeństwa.}

^{Takim autorytetem moralnym był właśnie generał Józef Haller, wybitny dowódca tzw. Błękitnej Armii oraz Frontu Północno-Wschodniego podczas wojny polsko-bolszewickiej, który został trzecim prezesem Polskiego Towarzystwa Czerwonego Krzyża. Wcześniej, w 1920 roku – wraz z ówczesnym ministrem spraw wewnętrznych Stanisławem Wojciechowskim – dokonał symbolicznych zaślubin Polski z Bałtykiem, wrzucając pierścień do morza na znak objęcia przez Polskę wybrzeża pomorskiego.}

^{Jako Prezes Polskiego Towarzystwa Czerwonego Krzyża Józef Haller wizytował jednostki organizacyjne Towarzystwa na terenie całego kraju. Skutecznie angażował nowych ochotników, jednocześnie przekonując starszych działaczy do powrotu do działalności dobroczynnej. Majętnych przedstawicieli społeczeństwa nakłaniał do udzielania pomocy materialnej na rzecz organizacji.}

^{W ciągu jego kadencji, PTCK opracowało plan działania podczas wojny, pomagając wojsku i cierpiącej ludności cywilnej; szkoliło personel i gromadziło bazę materialną; współpracowało z władzami rządowymi nad podniesieniem zdrowotności w społeczeństwie. Ponadto, prowadziło szpitale, sanatoria, przychodnie przeciwgruźlicze, organizowało akcje rozdawania żywności, przewoziło jeńców i przekazywało korespondencję. W Towarzystwie działało Biuro Informacyjno-Wywiadowcze, w którym rejestrowano zmarłych i rannych żołnierzy oraz prowadzono poszukiwania zaginionych na prośbę rodzin.}

^***

^{Za prezesury generała Józefa Hallera powstawały w 1921 roku pierwsze koła młodzieży Polskiego Czerwonego Krzyża, które zapoczątkowały powszechny ruch młodzieżowy, znany pod nazwą Młodzież Polskiego Czerwonego Krzyża. W ciągu roku, w całym kraju spontanicznie utworzono 399 takich jednostek! Kilka lat później koła otrzymały jednolity regulamin, a ruch – własny organ prasowy „Młodzież Czerwonego Krzyża” (tytuł zmieniono później na „Czyn Młodzieży PCK”).}

^{Początkowo praca opiekunów oraz członków szkolnych kół PCK polegała na promowaniu higieny, samopomocy koleżeńskiej, na opiece nad grobami poległych żołnierzy, a także na rozwijaniu korespondencji międzyszkolnej i międzynarodowej. Z biegiem lat zakładano świetlice, organizowano place gier i zabaw, podjęto akcje dożywiania w szkołach wiejskich, zbierano fundusze na zakup odzieży i żywności dla najbiedniejszych.}

^{W okresie międzywojennym liczba szkolnych kół PCK wzrosła do 7484 w całym kraju, a ogólna liczba członków kół w 1939 roku wynosiła około 447 tysięcy osób! Wreszcie, na kilka lat przed wybuchem II wojny światowej, rozpoczęto masowe szkolenie sanitarne dla młodzieży, co przyniosło później doskonałe rezultaty – w czasie wojny i okupacji.}

^{Młodzież PCK miała własny Hymn i Dekalog, a jej hasłem było „Miłuj Bliźniego”. Przypomnijmy, że pierwsze po II wojnie światowej wykonanie Hymnu Młodzieży PCK odbyło się dnia 25 marca 2019 roku w Krakowie, w Teatrze Słowackiego, podczas Gali 100-lecia PCK.}

^***

^{Małopolski Oddział Okręgowy Polskiego Czerwonego Krzyża ściśle współpracuje z Towarzystwem Pamięci Generała Józefa Hallera i Hallerczyków w Jurczycach. Towarzystwo opiekuje się Izbą Pamięci Rodu Hallerów, która mieści pamiątki związane z życiem i działalnością najsłynniejszych członków rodu Hallerów i żołnierzy Błękitnej Armii, a także unikatowe portrety, pocztówki i plakaty z podobizną Generała z okresu wojny polsko-bolszewickiej. Znajduje się tam także replika Sztandaru Błękitnej Armii, jaki armia otrzymała od papieża Benedykta XV.}

^{Warto nadmienić, że po wybuchu II wojny światowej Generał Józef Haller wraz z rodziną wyemigrował do Londynu, gdzie wszedł do polskiego Rządu Emigracyjnego premiera Władysława Sikorskiego. Nigdy nie zaakceptował polskiego rządu ludowego narzuconego przez Związek Radziecki. Dzięki inicjatywie polskich harcerzy prochy Generała wróciły w latach 90. ubiegłego wieku do Polski i spoczęły w krypcie w kościele garnizonowym św. Agnieszki w Krakowie.}

^{W roku 100-lecia Polskiego Czerwonego Krzyża Małopolski Oddział Okręgowy PCK ufundował w miejscu pochowku Generała Józefa Hallera tablicę upamiętniająca jego społeczną działalność w latach 1920-1926.}

^{Na uroczystości odsłonięcia tablicy byli obecni przedstawicieli społeczności lokalnej z Jurczyc, miejscowość narodzin i dzieciństwa Generała. Obecnie Jurczyce mają ok. 600 mieszkańców; rok temu odsłonięto tam popiersie wybitnego rodaka. Od 20 lat w miejscowości corocznie jest organizowany konkurs wiedzy o Hallerze, w którym uczestniczy ok. 10 drużyn z okolicznych szkół podstawowych. W dniu urodzin Generała odbywa się msza przy ołtarzu polowym z udziałem ułanów, a w tym roku – 22 czerwca – po raz trzeci odbędzie się Bieg Hallerów.}

 

^{Opracowano na podstawie:}

^{http://pck.malopolska.pl/gen-jozef-haller/}

^{http://pck.malopolska.pl/jozef-haller-wielki-general-do-zadan-specjalnych-na-czas-pokoju-i-czas-wojny-wywiad-z-barbara-haller-de-hallenburg-illg/}

 

 

 ^{List Barbary Haller de Hallenburg, stryjecznej wnuczki i córki chrzestnej gen. Józefa Hallera do Małopolskiego Oddziału Okręgowy Polskiego Czerwonego Krzyża}

 

_{Fotorelacja autorstwa Krzysztofa Jeżka.}