Międzynarodowe prawo humanitarne (MPH) chroni ofiary konfliktów zbrojnych oraz wyznacza normy ograniczające sposoby prowadzenia działań zbrojnych i użycie niektórych broni. Aby prawo to było przestrzegane w czasie wojny, jego znajomość musi być upowszechniana w czasie pokoju.
Polski Czerwony Krzyż jest liderem w dziedzinie upowszechniania MPH w Polsce. Zajmuje też poczesne miejsce wśród najaktywniejszych stowarzyszeń krajowych Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca. Ma też wspaniałe tradycje współpracy ze środowiskami akademickimi i wojskowymi, sięgające końca lat 70. XX w.
Terminu „międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych” użyto po raz pierwszy w jednej z uchwał XX Międzynarodowej Konferencji Czerwonego Krzyża, która odbyła się w Wiedniu w 1965 roku. W przeszłości na określenie tego prawa używano terminów „prawo wojny”, „prawo wojenne” (ius belli, ius in bello) lub „prawo konfliktów zbrojnych”; niektórzy autorzy nadal używają tych terminów. Od chwili przyjęcia dnia 10 czerwca 1977 roku Aktu Końcowego Konferencji Dyplomatycznej w sprawie potwierdzenia i rozwoju międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych, termin „międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych”, w skrócie „międzynarodowe prawo humanitarne”, jest powszechnie używany w oficjalnych dokumentach i w opracowaniach naukowych.
Niektóre definicje określają międzynarodowe prawo humanitarne jako zespół norm mających na celu ochronę osób i dóbr przed skutkami konfliktów zbrojnych, lub nawet krócej – jako zespół norm mających na celu ochronę ofiar konfliktów zbrojnych, albo jako zespół norm odnoszących się do zachowania i odpowiedzialności państw oraz ich funkcjonariuszy i obywateli w czasie konfliktu zbrojnego.
We wstępie do „Komentarza do Protokołów Dodatkowych z 8 czerwca 1977 roku do Konwencji Genewskich z 1949 roku”, opublikowanego w 1987 roku przez Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża, jego autorzy podają następującą definicję międzynarodowego prawa humanitarnego:
„Termin międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych oznacza normy międzynarodowe ustanowione przez umowy międzynarodowe lub zwyczaj międzynarodowy, których szczególnym zadaniem jest rozwiązywanie problemów humanitarnych wynikających bezpośrednio z międzynarodowych lub niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych i które z przyczyn humanitarnych ograniczają prawo stron konfliktu zbrojnego do swobodnego wyboru metod i środków prowadzenia działań zbrojnych lub chronią osoby i dobra, które są lub mogą być dotknięte skutkami konfliktu zbrojnego”.
Powyższa definicja, wprawdzie bardzo obszerna, zawiera jednak wszystkie elementy pozwalające zrozumieć istotę międzynarodowego prawa humanitarnego, a zwłaszcza to, że podporządkowuje ono interes stron konfliktu zbrojnego wymogom humanitaryzmu.
Od 2 września 1977 r. w Zarządzie Głównym Polskiego Czerwonego Krzyża funkcjonuje Ośrodek Upowszechniania Międzynarodowego Prawa Humanitarnego. Zadaniem dla realizacji, którego został powołany było wsparcie dla Komisji Upowszechniania MPH działającej przy ZG PCK oraz samodzielna realizacja zadań z zakresu upowszechniania mph. Wypełniając swą misję Ośrodek, prowadzi również upowszechnianie idei i zasad Międzynarodowego Ruchu Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca oraz ochrony znaku Czerwonego Krzyża.
Upowszechnianie to szerzenie wiedzy o międzynarodowym prawie humanitarnym, korzeniach, strukturze i działaniach Międzynarodowego Ruchu Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca, Podstawowych Zasadach i wartościach humanitarnych, aby były rozumiane, akceptowane i szanowane; upowszechnianie ma umacniać tożsamość, wizerunek i jedność Ruchu oraz pomagać w pracy humanitarnej. Cele i działania związane z upowszechnianiem są komplementarne do celów i działań związanych z informacją i promocją. Upowszechnianie powinno być włączane we wszystkie rodzaje działalności prowadzonej przez Polski Czerwony Krzyż.
Ośrodek Upowszechniania:
Jak bardzo nauczanie międzynarodowego prawa humanitarnego jest potrzebne w różnych kręgach społeczeństwa Polski Czerwony Krzyż zauważył już wiele lat temu i aby stworzyć możliwość jak najlepszego i jak najbardziej zróżnicowanego przekazywania tej wiedzy na przełomie lat 80. i 90. ubiegłego wieku zorganizował 5 specjalistycznych seminariów, które w 2002 r. przerodziły się w Szkołę Międzynarodowego Prawa Humanitarnego Konfliktów Zbrojnych.
W kursie uczestniczą przedstawiciele poniższych grup:
Zajęcia poprowadzą eksperci i praktycy międzynarodowego prawa humanitarnego oraz wykładowcy renomowanych uniwersytetów i uczelni wojskowych z całego kraju. Wykładom teoretycznym towarzyszy rozwiązywanie kazusów, dyskusje i wieczory tematyczne. Wśród poruszanych w czasie Szkoły zagadnień znajdują się takie kwestie jak:
Uczestnicy, którzy wykazują się nienaganną frekwencją oraz aktywną partycypacją w zajęciach otrzymają dyplomy ukończenia tego prestiżowego kursu, a także wezmą udział w uroczystej gali zamykającej Szkołę, uświetnionej koncertem muzyki klasycznej i rozdaniem nagród dla laureatów konkursu im. Prof. R. Bierzanka.
Program „Odkrywamy Prawo Humanitarne” został stworzony przez Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża, w Polsce jest wdrażany przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Polski Czerwony Krzyż. Kurs e-learningowy przeznaczony jest dla nauczycieli i specjalistów pracujących z uczniami w klasach 7-8 szkoły podstawowej i w szkołach ponadpodstawowych, którzy chcą zdobyć wiedzę, aby w ramach swoich przedmiotów prowadzić zajęcia z zakresu międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych.
Pakiet, który otrzymuje nauczyciel zawiera materiały na przeprowadzenie 36 godzin zajęć, które wprowadzają młodych ludzi w podstawowe zasady międzynarodowego prawa humanitarnego. Materiały oparte są na współczesnych oraz historycznych wydarzeniach, które pokazują w jaki sposób międzynarodowe prawo humanitarne chroni ludzi oraz ludzką godność podczas konfliktów zbrojnych i zapobiega cierpieniom wynikającym z wojny.
Serdecznie zapraszamy do udziału w kursie!
Jest to konkurs prowadzony przez Komisję ds. Upowszechniania Międzynarodowego Prawa Humanitarnego, działającą przy Zarządzie Głównym PCK, który może poszczycić się wieloletnią już tradycją. Co roku nowa edycja pozwala studentom i absolwentom prawa, stosunków międzynarodowych i innych pokrewnych nauk zaprezentować swoje prace szerszemu gronu specjalistów i powalczyć o tytuł laureata. Wybierana jest najlepsza praca licencjacka, magisterska, doktorska lub podyplomowa dotycząca międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych lub Międzynarodowego Ruchu Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca.
Uroczyste wręczenie nagród nastąpi podczas uroczystości zakończenia
Polskiej Szkoły Międzynarodowego Prawa Humanitarnego Konfliktów Zbrojnych w Radziejowicach.
Obecnie trwa XXII edycja konkursu im. prof. Remigiusza Bierzanka.
Termin nadsyłania prac: 15 października 2019 r.
Zarząd Główny Polskiego Czerwonego Krzyża
ul. Mokotowska 14, 00 – 651 Warszawa
022 -326 12 39
mph@pck.org.pl
Przy Małopolskim Oddziale Okręgowym Polskiego Czerwonego Krzyża od 2004 roku działa Zespół ds. Upowszechniani Międzynarodowego Prawa Humanitarnego. Do pracy w Zespole zaproszono osoby zajmujące się zawodowo, naukowo i hobbystycznie międzynarodowym prawem humanitarnym. Posiedzenia Zespołu odbywają się średnio raz na dwa miesiące.
W posiedzeniach Zespołu poza jej członkami, uczestniczą z głosem doradczym kierownicy wydziałów lub inni pracownicy biura MOO PCK, eksperci, oraz inne osoby zainteresowane upowszechnianiem międzynarodowego prawa humanitarnego.
Małopolski Oddział Okręgowy Polskiego Czerwonego Krzyża w swoim dorobku ma cztery publikacje związane z Międzynarodowym Prawem Humanitarnym i Międzynarodowym Ruchem Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca:
Zbiór tekstów dotyczących Międzynarodowego Ruchu Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca opracowanych z okazji 130 rocznicy powstania Ruchu Czerwonego Krzyża.
Materiały z konferencji młodzież 30 wrzesień-2 październik 2005 r. (Kraków 2005). Zbiór tekstów konkursowych z I edycji Konkursu wiedzy o międzynarodowym prawie humanitarnym.
Historia Polskiego Czerwonego Krzyża przedstawiona na fotografiach opatrzonych komentarzem.
Zbiór zawiera nagrodzone w Konkursie wiedzy o międzynarodowym prawie humanitarnym konfliktów zbrojnych prace nastoletnich uczestników tego konkursu, pochodzące z jego trzech edycji (lata 2006-2008). W publikacji znajdują się również artykuły członków Zespołu ds. Upowszechniania MPH.
Małopolski Oddział Okręgowy Polskiego Czerwonego Krzyża jest organizatorem Konkursu wiedzy o międzynarodowym prawie humanitarnym konfliktów zbrojnych im. prof. Andrzeja Pankowicza dla uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z terenu Małopolski. Celem Konkursu jest pogłębienie wiedzy z zakresu międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych wśród młodzieży poprzez:
Od roku 2012 patronem Konkurs jest ks. prof. zw. dr hab. Andrzej Pankowicz (13.04.1950-01.02.2011), który był jego inicjatorem. A. Pankowicz związany był z Uniwersytetem Jagiellońskim od 1973 r. W 1981 r. uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych na Wydziale Filozoficzno-Historycznym. W tym czasie rozpoczął też współpracę z Polskim Czerwonym Krzyżem. Był wykładowcą Warszawskiej Szkoły Letniej Międzynarodowego Prawa Humanitarnego. W 1986 r. uzyskał na Wydziale Filozoficzno-Historycznym stopień doktora habilitowanego na podstawie pionierskiej do dziś pracy Polski Czerwony Krzyż w GG 1939-1945. W latach 1993-1999 pracował na Wydziale Prawa i Administracji, gdzie otrzymał w 1995 r. stanowisko profesora nadzwyczajnego, natomiast tytuł profesora zwyczajnego uzyskał w 2009 r. W latach 1999-2003 pełnił funkcję kierownika Katedry Kościoła XIX wieku Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie i dyrektora Instytutu Jana Pawła II w Krakowie. Od 2005 r. związany był z Instytutem Studiów Regionalnych UJ. W jego bogatym dorobku naukowym znajduje się m. in. książka pt.: W służbie bliźniemu. Album 90-lecia Polskiego Czerwonego Krzyża (Kraków 2009).
Przez wiele lat Profesor patronował przedsięwzięciom, których celem było upowszechnianie międzynarodowego prawa humanitarnego wśród młodzieży. Przez kilkanaście lat był związany z Małopolskim Oddziałem Okręgowym Polskiego Czerwonego Krzyża poprzez członkowstwo, a następnie przewodniczenie Komisji Historycznej. W czerwcu 2004 roku zaproponował, aby wznowić działalność Komisji Upowszechniania MPH, która działa do dziś pod nazwą Zespół ds. Upowszechniania MPH. Profesor Andrzej Pankowicz był wielkim orędownikiem idei humanitaryzmu. Nadając Konkursowi imię Profesora pragniemy złożyć hołd i podziękowanie wielkiemu Człowiekowi, tak bardzo oddanemu idei czerwonokrzyskiej.
Tel. 12 – 422 – 91 – 15 wew. 34
Email: krakow.mph@pck.malopolska.pl
Małopolski Oddział Okręgowy PCK
Ul. Studencka 19, 31-116 Kraków
