Zaangażowanie Polskiego Czerwonego Krzyża w upamiętnienie osoby  Marszałka Józefa Piłsudskiego

 

W 1934 roku działający w Krakowie Związek Legionistów Polskich podjął inicjatywę usypania pamiątkowego kopca będącego pomnikiem walk o niepodległość. Na czele powołanego w Warszawie Komitetu Budowy Kopca stanął płk. Walery Sławek. W dwudziestą rocznicę wymarszu I Kompanii Kadrowej z Krakowa do Kielc (6 sierpnia 1934) rozpoczęto sypanie Kopca. Autorem projektu był Franciszek Mączyński, a kierownikami robót byli inż. Stanisław Kuźmiński, a później inż. Kacper Marchewka.Po śmierci Józefa Piłsudskiego postanowiono nie ukończony kopiec nazwać jego imieniem, a w akcję sypania zaangażowano szeroko polskie społeczeństwo. Sypanie Kopca stało się swoistą uroczystością, na Sowiniec przyjeżdżało wiele delegacji polskich i zagranicznych.  Władze Krakowa ułatwiały uczestnikom dojazd na miejsce, wydając specjalne bilety komunikacji miejskiej. Sypanie zakończono 9 lipca 1937 r. W kopcu złożono ziemię z wszystkich pól bitewnych I wojny światowej, na których walczyli Polacy.

 

 

Z inicjatywy krakowskiego oddziału Polski Czerwony Krzyż postanowił również włączyć się w akcję sypania kopca i zawieźć na Sowiniec ziemię zebraną z placówek czerwonokrzyskich na terenie całego kraju. Na dzień 17 maja 1936 roku zwołane zostało Walne Zgromadzenie PCK w Warszawie, na którym stawili się delegaci wszystkich okręgów oraz Oddziału Gdańskiego i przywieźli ze sobą ziemię czerwonokrzyską zebraną z wszystkich z całego kraju, którą złożyli do specjalnie przygotowanej urny. Do Krakowa w celu oddania hołdu Marszałkowi Piłsudskiemu i złożenia urny z ziemią na Sowińcu wyruszyła delegacja złożona z członków Zarządu Głównego PCK na czele z Prezesem Kuhnem, członków Komitetu Głównego oraz delegatów poszczególnych okręgów. Delegacja uczestniczyła rankiem 18 maja w Mszy Św. w Katedrze Wawelskiej, po której w Krypcie Św. Leonarda, przy trumnie Marszałka złożono wieniec z napisem „Marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu – Polski Czerwony Krzyż”

Z Wawelu delegacja pojechała na Sowiniec. W asyście sztandaru drużyna ratownicza PCK wniosła urnę na kopiec i uroczyście wysypała zawartą w niej ziemię. Uroczystość miała niezwykle podniosły charakter. Był to symboliczny hołd Polskiego Czerwonego Krzyża dla Marszałka, który za swojego życia wspierał naszą organizację.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Dodatkowo, ogromne zasługi w pomocy przy sypaniu Kopca Piłsudskiego miał krakowski Oddział PCK. W związku z licznie napływającymi do Krakowa wycieczkami, delegacjami w celu złożenia Marszałkowi hołdu, oddział krakowski PCK organizował punkty sanitarno-ratownicze na Wawelu, na Sowińcu i na dworcu kolejowym w celu niesienia pomocy doraźnej. W punktach pełniły służbę siostry pogotowia sanitarnego i ratownicy. Punkt na Sowińcu oraz na Wawelu i na dworcu udzieliły pomocy w okresie od wiosny do jesieni 1935 roku  w 4753 przypadkach. Działalność ta spotkała się z wysokim uznaniem nie tylko władz centralnych PCK,  ale całego społeczeństwa.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Na zdjęciu młodzież Koła Młodzieży PCK przy Szkole Powszechnej Żeńskiej im. Św. Anny w Krakowie bierze udział w sypaniu Kopca Marszałka Piłsudskiego, rok 1935, fot. za Czyn Młodzieży, R. XIII, numer specjalny poświęcony Ziemi Krakowskiej

 

Marszałek Józef Piłsudski powiedział o Polskim Czerwonym Krzyżu
„Ranny i chory żołnierz – to sierota wojskowy. Wchodzi nagle, jako odpadek wielkiej produkcji wojennej, do bezdusznej, skomplikowanej maszyny, bezsilny, zdenerwowany, często bezwolny. Trzeba włożyć duże wysiłki, aby w tej maszynie pracowało serce matczyne, które więcej kocha właśnie to dziecko, które jest nieszczęśliwe i zbolałe, a więc nieużyteczne dla pracy, i w tem leży szczytne i wielkie zadanie Czerwonego Krzyża w czasie wojny…”

 

 

 

Kopiec Piłsudskiego ma w sobie ok. 35 m wysokości oraz 130 tysięcy m³ objętości. Wysokość wzniesienia Sowiniec, na którym stoi: 358 m n.p.m., a średnica podstawy ma 111 m.

 

 

 

 

 

6 czerwca 1937 roku z inicjatywy młodzieży z krakowskich szkolnych kół PCK odsłonięto tablicę pamiątkową ku czci Józefa Piłsudskiego przy ulicy Topolowej nr 18 w Krakowie . Tablicę ufundowała krakowska młodzież czerwonokrzyska.  Autorem tablicy był inż A. Abramowicz. Napis na tablicy: „Tu mieszkał Józef Piłsudski w latach 1906-1910. Młodzież kół krakowskich P.C.K. 6.VI.1937.”

Odsłonięcie tablicy odbyło się bardzo uroczyście. Na zdjęciach młodzież szkolna PCK z opiekunami podczas uroczystości. Na ścianie budynku z prawej widnieje udekorowany portret Józefa Piłsudskiego, z lewej odsłonięta tablica pamiątkowa. – widoczne są także sztandary Polskiego Czerwonego Krzyża.

W czasie wojny tablica została zdemontowana.

 

Zdjęcie: Grupa młodzieży podczas uroczystości odsłonięcia tablicy, 6 czerwca 1937 r Źródło NAC 1-U-2657-11

 

 

Opr. Małgorzata Pyka

W dniu 5 sierpnia 1981 r. na elewacji budynku przy ulicy Topolowej 18 w Krakowie nastąpiło uroczyste odsłonięcie tablicy upamiętniającej Józefa Piłsudskiego, który mieszkał w tej kamienicy w latach 1906-1910. Tablica, ufundowana w 1937 roku przez młodzież kół krakowskich Polskiego Czerwonego Krzyża, została po upadku II Rzeczypospolitej zdemontowana, na szczęście zachowała się w nienaruszonym stanie. Jej ponowne odsłonięcie
było inicjatywą małopolskiej „Solidarności” i zostało wpisane w uroczystości obchodu wymarszu I Kompanii Kadrowej w dniach 5-6 sierpnia 1981 roku. Odsłonięcie nastąpiło 5 sierpnia w godzinach popołudniowych. Na uroczystość przybyli weterani Legionów Polskich, wśród nich generał Mieczysław Boruta-Spiechowicz, działacze „Solidarności”, środowisk niepodległościowych, uczestnicy pierwszego po wojnie Marszu Szlakiem Kadrówki i sporo mieszkańców Krakowa. Tablicę poświęcił kapelan krakowskiego środowiska legionowego dominikanin o. Adam Studziński, a zerwania biało-czerwonej szarfy i formalnego odsłonięcia dokonał były żołnierz I Kompanii Kadrowej ppłk Michał Tadeusz Brzęk-Osiński. W imieniu małopolskiej „Solidarności” i Obywatelskiego Komitetu Opieki nad Kopcem Józefa Piłsudskiego przemówienie wygłosił Janusz Kamocki. Po odśpiewaniu hymnu państwowego i „Pierwszej Brygady” legioniści ustawili się pod tablicą gdzie zostało wykonane pamiątkowe zdjęcie. Bezpośrednio po uroczystości zgromadzeni udali się na Wawel aby wziąć udział w mszy świętej w wigilię wymarszu Kadrówki.

Fot. Montaż tablicy w 1981 r,  na fotografii. Grzegorz Małachowski, autor. Bolesław Natanek                                       Fot. Odsłonięcie tablicy w 1981 r., na fotografii generał M. Boruta – Spiechowicz, aut. Bolesław Natanek

 

Fot. Montaż tablicy w 1981 r, aut. nieznany, Na fotografii gen. Mieczysław Boruta -Spiechowicz, o. Adam Studziński oraz najstarsi żołnierze Marszałka – legioniści.

opr. Grzegorz Małachowski.

Zdjęcia z archiwum Grzegorza Małachowskiego.