W dniu 11 kwietnia 2019 roku odbyło się seminarium pt. „Misje wojskowe a Prawo Humanitarne”, zorganizowane z inicjatywy Małopolskiego Oddziału Okręgowego PCK we współpracy z Wydziałem Nauk o Bezpieczeństwie Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego oraz z Zespołem ds. Upowszechniania Międzynarodowego Prawa Humanitarnego.
Wprowadzenie wygłosił prof. Janusz Wojtycza, a seminarium prowadziła i moderowała adw. dr Magdalena Makieła.
Prelegentami byli:
Dr Marcin Marcinko z wykładem pt. „Pojęcie konfliktu zbrojnego w świetle międzynarodowego prawa humanitarnego”,
Gen. bryg.(r) prof. nadzw. dr Bogdan Tworkowski z wykładem pt. „Prawo humanitarne w misjach Wojska Polskiego na przykładzie własnych doświadczeń”,
Gen. bryg. rez. dr inż. Jerzy Gut z wykładem pt. „Prowadzenie operacji wojskowych we współczesnych konfliktach zbrojnych w kontekście przestrzegania międzynarodowego prawa humanitarnego”,
oraz Karol Cierpica – oficer rezerwy 6 Brygady Powietrznodesantowej Kraków z wykładem pt. „Polsko-Amerykańskie Braterstwo Broni – 28.VII.2013 Afganistan”.
Seminarium zapoczątkowało cykl spotkań, które będą realizowane przez Polski Czerwony Krzyż w Krakowie w celu upowszechnienia Międzynarodowego Prawa Humanitarnego (MPH).
Pierwszym prelegentem był dr Marcin Marcinko, który przewodniczy Ogólnopolskiej Komisji Międzynarodowego Prawa Humanitarnego Polskiego Czerwonego Krzyża, przybliżył uczestnikom seminarium zagadnienia z zakresu międzynarodowego prawa humanitarnego, które chroni ofiary konfliktów zbrojnych, na przykład ograniczając stosowanie siły podczas prowadzenia działań wojennych.
Nie ma jednej zwartej definicji konfliktu zbrojnego, a MPH łączy z jednej strony elementy idealizmu i humanitaryzmu, a z drugiej – realizmu. Należy brać pod uwagę, że prawo to, regulując używanie siły, nie jest w stanie zagwarantować ochrony wszystkim osobom dotkniętym konfliktem zbrojnym – mówi dr Marcinko. Jednocześnie zaznacza, jak ważna jest stała edukacja żołnierzy w zakresie MPH, zarówno pod kątem udziału w operacjach Pokojowych NATO, jak i innych organizacji międzynarodowych; również w ramach Polskich Kontyngentów Wojskowych oraz Misji Obserwacyjnych poza granicami kraju. Głównym ośrodkiem przygotowującym polskich żołnierzy do służby poza granicami kraju jest Centrum Przygotowań do Misji Zagranicznych w Kielcach. Przykładowo, jest tu realizowany kurs dla korespondentów wojennych wyjeżdżających w rejony misji pokojowych i stabilizacyjnych.
Generał brygady rezerwy, prof. nadzw. dr Bogdan Tworkowski opowiedział uczestnikom seminarium o trudnych i bezwzględnych warunkach misji międzynarodowych. Generał pożegnał się z mundurem trzy lata temu, po ponad czterdziestu latach służby. W latach 2010-2012 był dowódcą 6. Brygady Powietrznodesantowej im. gen. bryg. Sosabowskiego, która stacjonuje w Garnizonie Kraków. Uczestniczył w kilkunastu misjach pokojowych: w Afganistanie, Kosowie, Bośni i Hercegowinie, trzykrotnie – w Iraku.
„Jeśli chodzi o Irak, to przygotowywaliśmy się do misji humanitarnej, jechaliśmy wspierać cywilów, a trafiliśmy na działania wojenne i ruch oporu. Polska dowodziła międzynarodową dywizją, w której skład wchodziło 20 krajów. Wystąpił problem ze skoordynowaniem wszystkich uczestników w kontekście użycia siły i organizacji walk. Trudności z ustaleniem wszystkich stron konfliktu powodowały błędy i naginanie zasad prawa humanitarnego przez żołnierzy. Warto wiedzieć, że inaczej widzą MPH ci, którzy je tworzą, a inaczej ci, którzy starają się je stosować w praktyce. Prawo humanitarne mówi: nie strzelaj w plecy, podczas twarde prawo wojny potrafi postawić żołnierzy w najtrudniejszych sytuacjach”.
Generał brygady rezerwy, prof. nadzw. dr Jerzy Gut, który pełnił służbę w Bośni i Hercegowinie, a także w Iraku, opowiedział o operacjach wojskowych w
świetle MPH. Obecnie kurs MPH jest na każdym poziomie powtarzających się cyklicznie szkoleń w Siłach Zbrojnych RP to 9 godzin dla szeregowca, 30 godzin – dla oficerów. Operacje wojskowe podczas misji międzynarodowych bazują na zasadach użycia siły (ROE, ang. Rules of Engagement), tj. specjalnych wytycznych opracowywanych dla każdej operacji, określających okoliczności i warunki zezwolenia lub zakazu użycia siły. Powinny one zachowywać zgodność z MPH, co w warunkach wciąż zmieniającej się charakterystyki współczesnych konfliktów zbrojnych jest dość trudne.
„Po zamachu na World Trade Center w 2001 roku zmieniły się sposoby prowadzenia konfliktów zbrojnych. Mamy okres konfliktów hybrydowych powodujących duży stopień niejednoznaczności, a co za tym idzie – trudności w określeniu sytuacji. Teatr działań wojennych w Somalii, Jemenie, Iraku, Syrii obfituje w nowych uczestników – tzw. grupy paramilitarne, najemników itp. Pojawił się przeciwnik nowego typu – trudny do zidentyfikowania „niewidoczny wróg”, który umiejętnie chowa się pośród cywilów. Żyjemy w „złotym wieku” sił specjalnych, które są najbardziej skuteczne w tego typu konfliktach. „Kiedy przeciwnik nie respektuje MPH, sytuacja strony działającej zgodnie z MPH jest skrajnie trudna” – mówi Generał.
Ekspert uczestniczący w seminarium – Karol Cierpica, porucznik rezerwy Wojska Polskiego, żołnierz 6 Brygady Powietrzno-Desantowej z Krakowa – uczestniczył w zagranicznych misjach wojskowych w Bośni i Afganistanie.
„W 2013 roku naszą bazę w Afganistanie, gdzie spędziłem blisko 2 lata, zaatakowali terroryści. Ogrodzenie bazy wojskowej w Ghazni staranowała ciężarówka wypełniona materiałami wybuchowymi. Walka była zacięta, zostałem ranny. Osłaniał mnie amerykański żołnierz Michael Ollis, który zmarł w szpitalu z powodu odniesionych ran. Był jedynakiem, pochodził z Nowego Jorku. Nazwałem na jego cześć swego drugiego syna… W czasie wojen panuje brutalność i chęć rewanżu, a ratuje nas współpraca i braterstwo”.
W czasie wojny milczą prawa – powiedział Cyceron.
Historia porucznika Karola Cierpicy pokazuje, że w czasie wojny na pewno przemawia jedno prawo – prawo serca, które uzupełnia i wypełnia wszystkie inne prawa.
Wydarzenie zorganizowano przy udziale następujących członków Zespołu ds. Upowszechniania Międzynarodowego Prawa Humanitarnego przy MOO PCK:
– adw. dr Magdalena Makieła
– prof. nadzw. dr hab. Janusz Wojtycza
– dr Zofia Mazur
Fotoreportaż autorstwa Krzysztofa Jeżka: http://zdjecia.interia.pl/galeria,gcsi,CCC3B3697D43291BD96724C2F4BCDCF048CFCA4D#/
