Otwórzmy wreszcie oczy! W Polsce jest problem ubóstwa menstruacyjnego, a nikt go nie widzi!
26 maja organizacje zrzeszone w ramach Okresowej Koalicji rozpoczną akcję społeczną „Otwórz oczy”. Symbolem akcji jest czerwona opaska na oczach, którą inicjatorki akcji zamierzają przewiązać oczy postaciom na pomnikach w całej Polsce. Chcą w ten symboliczny sposób zwrócić uwagę na nieobecność tematu miesiączki i problemu ubóstwa menstruacyjnego w naszym społeczeństwie. Akcja rozpoczyna się w Dzień Matki, bo jak tłumaczą jej pomysłodawczynie „bez menstruacji nie byłoby życia”, a zakończy się 28 maja, w międzynarodowy Dzień Higieny Menstruacyjnej.
„Otwórz oczy” to kolejna po ogłoszeniu manifestu i kampanii „Krew nas zalewa” inicjatywa, której celem jest nagłośnienie problemu ubóstwa i wykluczenia menstruacyjnego oraz tabu jakie towarzyszy tematowi miesiączki.
– Wiedza, zdrowie i higiena menstruacyjna mają fundamentalny wpływ na życie i dobrostan milionów ludzi na całym świecie: ich brak ma negatywne skutki w obszarze zdrowotnym, edukacyjnym, psychospołecznym i ekonomicznym. Dotyka niemal każdego aspektu życia dziewcząt i kobiet a w konsekwencji wpływa na całe społeczeństwo. Chcemy rozwiązać szereg problemów oraz zmienić sposób myślenia i mówienia o menstruacji – najwyższy czas! – tłumaczy dr hab. Iwona Chmura – Rutkowska z Okresowej Koalicji.
Jak wynika z raportu przygotowanego przez Kulczyk Foundation w 2020 roku aż 42 proc. kobiet deklaruje, że w ich domu o menstruacji się nie rozmawia, a temat jest krępujący dla aż 23 proc. badanych. Menstruuje blisko połowa społeczeństwa, a aż co piąta Polka boryka się z zakupem preferowanych środków higienicznych.
Brak rozmowy z najbliższymi oraz niewystarczająca wiedza nt. własnego ciała powodują, że menstruacja jest kwestią, która niemal nie funkcjonuje w przestrzeni publicznej, a problemy, jakie jej towarzyszą, są ignorowane. Miesiączka to wciąż temat tabu, o którym się nie rozmawia. Przykładem tego są np. dyskusje pod postami o menstruacji w social mediach, które budzą ogromne emocje i kontrowersje, nie tylko wśród męskiej części odbiorców.
Dodatkowo, brak dostępu do odpowiednich artykułów menstruacyjnych oraz stygmatyzujące otoczenie może powodować wykluczenie menstruacyjne. Na te, w szczególności narażone są kobiety m.in. z niepełnosprawnością, z przemocowych rodzin/związków, przebywające w zakładach penitencjarnych, w szpitalach czy w kryzysie bezdomności.
– Nie możemy rozwiązać problemu, jeśli pozostawimy go niewidzialnym. Czas przełamać tabu i zacząć normalnie rozmawiać o problemach związanych z menstruacją. Dlatego nawołuję, żeby każdy zdjął czerwoną opaskę. Zobaczenie problemu to pierwszy krok, by zmienić rzeczywistość, w której żyjemy! – mówi Dominika Kulczyk, Prezeska Kulczyk Foundation, która weszła w skład Okresowej Koalicji.
W terminie 26-28 maja Koalicja organizuje specjalny challenge na Instagramie – za każde zdjęcie osoby z czerwoną opaską na oczach z hasztagiem #podpaskizaopaski Okresowa Koalicja przekaże paczkę podpasek dla dziewczynek i kobiet, które ich potrzebują (regulamin konkursu znajduje się na https://okresowakoalicja.pl).
28 maja w Dzień Higieny Menstruacyjnej otworzymy również wystawę zdjęć pod hasłem „Otwórz oczy i zobacz”, pokazującą różne doświadczenia menstruacji i kobiecości na świecie. Fotografie wykonane przez Łukasza Bąka, Tomasza Lazara i Marka Straszewskiego będzie można zobaczyć w Elektrowni Powiśle w Warszawie oraz w Internecie.
Inicjatorem akcji jest Okresowa Koalicja, zrzeszenie organizacji oraz aktywistek_tów i ekspertek_tów działających na rzecz przeciwdziałania problemowi ubóstwa i wykluczenia menstruacyjnego w Polsce. Koalicja powstała 8 marca ogłaszając następne 12 miesięcy (do 8 marca 2022 r.) Rokiem Menstruacji.
Do Okresowej Koalicja należą: Akcja Menstruacja; Czasopismo Szajn; Fundacja One Day; Fundacja Ja, Nauczyciel; Fundacja Pokonać Endometriozę; Grupa Ponton; Jak Wychowywać Dziewczynki; Kulczyk Foundation; Moonka; Natalia Miłuńska miesiączka.com; Pani Miesiączka; Polski Czerwony Krzyż; Różowa Skrzyneczka; Stowarzyszenie „Pogotowie Społeczne”.
Ubóstwo menstruacyjne stanowi element szerszego sektora jakim jest Zdrowie i Higiena Menstruacyjna. Jest na tyle złożony i wielowymiarowy, że definiując ubóstwo menstruacyjne należy brać pod uwagę wszystkie jego składowe. Na sektor Zdrowie i Higieny Menstruacyjnej składa się:
- dostęp do preferowanych i odpowiednich środków higienicznych, takich jak tampony lub podpaski;
- dostęp do bezpiecznych miejsc do zmiany i utylizacji artykułów menstruacyjnych oraz urządzeń sanitarnych;
- znajomość i zrozumienie miesiączki jako procesu biologicznego oraz edukacji nt. zdrowia i higieny menstruacyjnej;
- sprzyjające środowisko, w którym temat miesiączki nie jest piętnowany.
Brak możliwości dbania o zdrowie i higienę menstruacyjną, powoduje skutki:
- zdrowotne: endometriozę, infekcje układu moczowo-płciowego i ból,
- psychospołeczne: piętno i poczucie wstydu,
- edukacyjne: absencja szkolna i przymusowe porzucanie nauki,
- ekonomiczne: ograniczona zdolność do zaangażowania się w pracę zawodową.
Poważne skutki ubóstwa menstruacyjnego w końcu zaczęły być dostrzegane przez kolejne rządy na świecie.Oto przykłady krajów, które podjęły działania zaradcze:
- W Szkocji od 2018 r. uczennice i studentki mają darmowy dostęp do podpasek w szkołach, a od 2020 r. dostęp ten rozszerzono dla wszystkich kobiet i osób menstruujących w kraju.
- W Nowej Zelandii i w Anglii w 2020 roku wprowadzono bezpłatne podpaski i tampony w szkołach.
- W 2021 r. we Francji wprowadzono darmowe podpaski i tampony na uczelniach.
Zdrowie i higiena menstruacyjna to kwestie praw człowieka – to prawo do godności, które przysługuje każdemu człowiekowi bez względu na płeć. Niestety, ograniczony dostęp do środków menstruacyjnych i urządzeń sanitarnych oraz stygmatyzujące środowisko powodują, że część społeczeństwa nie może godnie żyć i funkcjonować w czasie menstruacji.
