60. Czy wiesz, że początki ratownictwa w PCK sięgają okresu międzywojennego?

Ciekawostka nr 60. Czy wiesz, że początki ratownictwa w PCK sięgają okresu międzywojennego?

Pierwsze drużyny ratownicze tworzone były na przełomie lat 1928/1929, a odpowiedzialne za to były dwie organizacje: Polski Czerwony Krzyż, a także Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. P.C.K. prowadził nabór ludzi, formował drużyny, zaopatrywał je w odpowiednie środki oraz przeprowadzał specjalistyczne szkolenia z zakresu ratownictwa i pierwszej pomocy. Z kolei w kompetencji Ligi, leżały zadania z dziedziny obrony przeciwgazowej m.in. budowanie schronów czy dezynfekcja terenów zatrutych. Pierwsza instrukcja dotycząca organizacji drużyn ukazała się w 1928 r. Napisana przez dr. L. Zembrzuskiego – Szefa Wydziału Sanitarnego Zarządu Głównego P.C.K. pt. Organizacja drużyn ratowniczych, przedstawiała ogólny zarys informacji w kwestii tworzenia drużyn, wyszkolenia jej członków, a także wyekwipowania w potrzebny sprzęt. Według wspomnianej broszury drużyna ratownicza składać się miała z 20 osób. Od początku lat 30-tych, ruch związany z ratownictwem rozwijał się bardzo prężnie i szybko w Polskim Czerwonym Krzyżu. Z każdym rokiem przybywało drużyn, w tym coraz więcej drużyn żeńskich. W ich szeregi wstępowały przede wszystkim osoby młode, często związane z organizacjami sportowymi lub społecznymi.

Drużyny prowadziły takie działania, jak: tworzenie posterunków drogowych, pokazy sprawności czy program pogotowia sanitarnego. Szczególnie widowiskowe były pokazy ratownictwa odbywające się w przestrzeni publicznej dla szerokiej publiczności.

Wybuch II wojny światowej zahamował budowę systemu. Po wojnie PCK zajęło się organizacją pogotowia ratunkowego (na mocy uchwały Rady Ministrów z 29 września 1948 r. PCK miał zorganizować na prawach wyłączności sieć stacji pogotowia ratunkowego i zorganizował 177 takich placówek), jednak podobnie jak inne placówki służby zdrowia prowadzone przez Czerwony Krzyż, stacje pogotowia zostały w 1951 roku znacjonalizowane.

Głównym działaniem PCK w okresie PRL było organizowanie drużyn sanitarnych i prowadzenie szkoleń z zakresu ratownictwa i pierwszej pomocy. W latach 50-tych na szeroką skalę tworzono w zakładach pracy posterunki sanitarne. Posterunki sanitarne  były to 5 osobowe zespoły pierwszej pomocy niosące pomoc w nagłych wypadkach i zachorowaniach. Posterunki sanitarne tworzyły w danym zakładzie drużynę sanitarną. Pod koniec lat 50-tych funkcjonowało w kraju ponad 4 tys. drużyn, które wypełniały lukę kadr medycznych po wojnie. Działalność posterunków sanitarnych była odpowiedzią na brak opieki sanitarnej i zdrowotnej na terenie zakładów pracy (z liczby 12 917 lekarzy okresu przed wybuchem II wojny światowej, przetrwało wojnę i okupację hitlerowską niewiele więcej niż połowa).

W 1951 r. PCK dysponował 4 000 drużynami sanitarnymi. W 1963 r. – funkcjonowało 12 ośrodków szkolenia sanitarnego, w których prowadzono liczne kursy. W latach 70-tych i 80-tych niemal w każdym zakładzie pracy musiała być drużyna sanitarna: w 1969 r. było 5 977 drużyn, 1973 r. ─9 697, 1978 r. – 7388, 1983 r. – 6 601 drużyn, a w 1988 r. – 2 490.

Z tego okresu pochodzi „Marsz drużyn sanitarnych PCK”, którego tekst dziś przytaczamy.

„Szybko nam płyną chwile ćwiczeń
W naszych drużynach ratowniczych
Nikt się nie dąsa i nie gniewa,

Ale piosenki sobie śpiewa.

Kto się skaleczy, lub zatruje
Do nas o pomoc apeluje
I wnet prócz leków i bandaży
Uśmiech radości ma na twarzy.

ref. My sanitarna drużyna
Sprężysty, równy krok i dziarska mina
Zawsze gotowa do pomocy
Czy w dzień czy w nocy
Czy w dzień czy w nocy

Zdobyć odznakę nie jest trudno
I na ćwiczeniach nie jest nudno.
Jeśli chcesz walczyć z chorobami
wstąp do drużyny razem z nami
Pod znakiem Czerwonego Krzyża
Przyjaźń nas łączy, praca zbliża.
W społecznej armii służby zdrowia
Kadrą jesteśmy pogotowia”.

 

W latach 90. powstają pierwsze zalążki współczesnego, działającego do dziś,  systemu ratownictwa PCK. Elementami tego systemu są Grupy Ratownictwa Medycznego i Grupy Ratownictwa Specjalnego.