Najważniejszym zadaniem Ruchu Czerwonego Krzyża jest zapobieganie ludzkim cierpieniom i ich łagodzenie oraz zapewnianie poszanowania ludzkiej godności, szczególnie w sytuacjach konfliktów zbrojnych i innych zagrożeń. Ruch Czerwonego Krzyża na całym świecie kieruje się 7 FUNDAMENTALNYMI ZASADAMI, które zapisane zostały w statutach Ruchu, a poszczególne jego komponenty zobowiązane są ich przestrzegać i prowadzić swoją działalność z ich poszanowaniem.
7 FUNDAMENTALNYCH ZASAD
Humanitaryzm
przejawia się w działaniach Ruchu – zarówno na płaszczyźnie międzynarodowej, jak i krajowej – skierowanych na zapobieganie i łagodzenie ludzkiego cierpienia, ochronę życia i zdrowia, dążenie do poszanowania godności człowieka. U podstaw tej zasady leży również wzajemne zrozumienie, przyjaźń i współpraca oraz dążenie do trwałego pokoju między wszystkimi narodami. Humanitaryzm stanowi punkt wyjścia dla pozostałych zasad Ruchu. Ruch podkreśla jednak, iż za wszelką cenę unikać należy sprawiania nieuzasadnionego i niepotrzebnego cierpienia. Nadrzędnym celem Ruchu jest ratowanie ludzkiego życia, a zasada humanitaryzmu wytycza kierunek do tego celu i przyświeca działaniom podejmowanym przez poszczególne komponenty Ruchu zarówno w czasie wojny, jak i w czasie pokoju.
Bezstronność
polega na działalności prowadzonej bez czynienia jakiejkolwiek różnicy ze względu na narodowość, rasę, religię, pozycję społeczną czy przekonania polityczne. Ruch zajmuje się wyłącznie niesieniem pomocy cierpiącym, kierując się ich potrzebami i udzielając pierwszeństwa w najbardziej naglących przypadkach. Zasada ta jest ściśle powiązana z humanitaryzmem. Uznając za swój nadrzędny cel ratowanie ludzkiego życia, Ruch jest gotowy nieść pomoc każdemu, kto może jej potrzebować, nawet jeśli jest to osoba winna zbrodni międzynarodowych, którą należy ukarać za jej czyny. Wymierzanie sprawiedliwości nie jest zadaniem Ruchu, nie jest też jego rolą ocena postępowania osoby, której udziela się pomocy. Ruch nie miesza się też w działalność organów sądowych tak krajowych, jak i międzynarodowych. Jego obowiązkiem jest traktowanie każdego człowieka w sposób humanitarny.
Neutralność
jest niezbędna, by Ruch mógł zachować powszechne zaufanie, dlatego Ruch powstrzymuje się od uczestnictwa w działaniach zbrojnych oraz – w każdym czasie – w sporach natury politycznej, rasowej, religijnej lub ideologicznej. Zasadę tę można rozpatrywać w kilku aspektach, przede wszystkim jednak należy podkreślić neutralność Ruchu w odniesieniu do stron wojujących, co ma istotne znaczenie z uwagi na jego kompetencje (zwłaszcza zaś uprawnienia Międzynarodowego Komitetu czerwonego Krzyża) wynikające z umów z zakresu MPHKZ. Prawo humanitarne zapewnia ochronę szpitalom i personelowi medycznemu w sytuacji konfliktu zbrojnego, personel ten więc nie powinien być poddawany jakimkolwiek naciskom czy wpływom, które w rezultacie mogłyby zakłócać czy wręcz uniemożliwiać wykonywanie jego obowiązków i udzielanie pomocy medycznej w sposób niedyskryminacyjny. Reguła ta odnosi się również do Ruchu. Należy bowiem zaznaczyć, iż Ruch zajmuje postawę neutralną w stosunku do stron wojujących, ale nie w stosunku do osób, które cierpią – cechą charakterystyczną Ruchu jest bowiem aktywne działanie, a nie bierność. Tak rozumiana neutralność ma niewątpliwie istotne znaczenie w przypadku kontaktów Ruchu z podmiotami niepaństwowymi – zorganizowanymi grupami zbrojnymi, które też mogą korzystać z pomocy humanitarnej dostarczanej przez Ruch, na tej samej zasadzie, co regularne siły zbrojne. Działania Ruchu, które przynoszą korzyść natury humanitarnej ugrupowaniom partyzanckim czy rebeliantom, np. w sytuacji konfliktu niemiędzynarodowego, nie powinny zatem w jakikolwiek sposób wpływać na stosunki prawne istniejące między Ruchem a stroną rządową zwalczającą wspomniane grupy, pomoc humanitarna nie jest bowiem żadną formą uznania takiej grupy i nie rodzi skutków prawnych. Zasada neutralności podkreśla tym samym zdystansowane podejście Ruchu do wszelkich doktryn i poglądów politycznych, filozoficznych, religijnych i moralnych. Ruch musi funkcjonować ponad wszelkimi podziałami, by zachować powszechne zaufanie i nie wzbudzać podejrzeń o stronniczość, od przestrzegania zasady neutralności zależy więc jego istnienie.
Niezależność
dla Ruchu oznacza niezależność od jakichkolwiek władz oraz nieuleganie jakimkolwiek wpływom. Stowarzyszenia krajowe służą co prawda pomocą władzom publicznym w ich działalności humanitarnej i podlegają prawu obowiązującemu w ich państwach, powinny one jednak zawsze korzystać z samodzielności pozwalającej im na działanie w każdym czasie, zgodnie z zasadami Ruchu. Kwestia niezależności ma złożony charakter przede wszystkim w kontekście działalności stowarzyszeń krajowych. Każde z nich współpracuje bowiem w ściśle określonym zakresie z rządem państwa, na którego terytorium funkcjonuje i zdarza się, że w ramach tej współpracy otrzymuje wsparcie (np. finansowe) od władz w celu realizacji zadań statutowych stowarzyszenia. Poza tym, stowarzyszenie nie może rozpocząć swojej działalności bez uprzedniego, stosownego upoważnienia wydanego przez władze danego państwa. Jednak ani wymagania formalne, ani podejmowana współpraca, nie powinny doprowadzić do sytuacji, w której stowarzyszenie krajowe staje się rzecznikiem woli politycznej państwa. Podobnie stosunki Ruchu z rządami różnych państw nigdy nie powinny pozbawiać stowarzyszeń krajowych niezależności koniecznej dla właściwego wypełniania ich zadań i kompetencji.
Dobrowolność
oznacza niesienie pomocy bezinteresownie, Ruch nie powinien więc kierować się chęcią osiągnięcia jakiejkolwiek korzyści. Inspiracją do podejmowania działań humanitarnych nie jest bowiem dla Ruchu wynagrodzenie finansowe, lecz osobiste zaangażowanie i poświęcenie dla idei humanitaryzmu, będące świadomym wyborem osób prowadzących działalność czerwonokrzyską, akceptujących służbę Ruchu na rzecz tych, którzy potrzebują pomocy. Kwintesencją zasady dobrowolności jest bezpłatna pomoc świadczona innym, stanowiąca bezpośredni wyraz humanitaryzmu, pierwszej spośród wszystkich zasad Ruchu.
Jedność
oznacza, iż w każdym kraju działa tylko jedno stowarzyszenie Czerwonego Krzyża albo Czerwonego Półksiężyca, otwarte dla wszystkich i obejmujące swą działalnością humanitarną obszar całego kraju. Jest to jedna z najstarszych zasad Ruchu, która w szczególności odnosi się do struktury organizacyjnej stowarzyszeń krajowych. W istocie trzy elementy definicyjne wymienione w tej zasadzie odpowiadają trzem warunkom, które stowarzyszenia krajowe muszą spełnić, by zostać uznanym i przyjętym w poczet Ruchu: dane stowarzyszenie musi zatem być samodzielną i jedyną instytucją w swoim kraju, członkostwo w stowarzyszeniu nie może naruszać zasady niedyskryminacji (stowarzyszenie powinno być otwarte dla wszystkich), stowarzyszenie musi obejmować swoją działalnością całe terytorium kraju, w którym funkcjonuje.
Powszechność
polega na równości praw wszystkich stowarzyszeń krajowych oraz obowiązku niesienia sobie nawzajem pomocy, oznacza również, że Ruch swoją działalnością humanitarną obejmuje cały świat. Cierpienie ludzkie ma bowiem wymiar powszechny, taki też wymiar powinna mieć pomoc humanitarna, realizowana ponad podziałami politycznymi, religijnymi, rasowymi czy ideologicznymi. Zasadę powszechności można potraktować jako ustanawiającą szczególne więzi braterstwa między stowarzyszeniami krajowymi, które wspierają się nawzajem w realizowanych przedsięwzięciach i spieszą z pomocą, jeśli którekolwiek stowarzyszenie jej potrzebuje, np. w sytuacji klęski żywiołowej lub epidemii. Równość praw stowarzyszeń krajowych potwierdza z kolei fakt, iż każde z nich dysponuje jednym głosem w trakcie wspólnych spotkań, np. podczas Międzynarodowej Konferencji Ruchu. Stowarzyszenia mają również takie same kompetencje i obowiązki w zakresie prowadzenia szeroko rozumianej działalności humanitarnej.*
HUMANITY
„The International Red Cross and Red Crescent Movement, born of a desire to bring assistance without discrimination to the wounded on the battlefield, endeavours, in its international and national capacity, to prevent and alleviate human suffering wherever it may be found. Its purpose is to protect life and health and to ensure respect for the human being. It promotes mutual understanding, friendship, cooperation and lasting peace amongst all peoples.”
The principle of humanity expresses what the Movement places beyond anything else: the need to act in order to prevent and alleviate human suffering. Respect
IMPARTIALITY
„It makes no discrimination as to nationality, race, religious beliefs, class or political opinions. It endeavours to relieve the suffering of individuals, being guided solely by their needs, and to give priority to the most urgent cases of distress.”
Non-discrimination is one of the most important aspects of protecting human beings in human rights law, humanitarian law and refugee law. Sadly, there are many factors for which people are discriminated against. The text of this principle does not include an exhaustive list of factors. But it makes clear that no group of people will be denied services or receive preferential treatment based on anything other than their needs.
Only by acting with impartiality can we ensure the Movement is trusted by all people to assist and protect them. We therefore have systems in place to ensure we deliver our support based on people’s needs alone and prioritize the most vulnerable at all times.
NEUTRALITY
„In order to continue to enjoy the confidence of all, the Movement may not take sides in hostilities or engage at any time in controversies of a political, racial, religious or ideological nature.”
The Movement must not take sides, or be regarded as doing so, either in its speech or actions at any time or place. Neutrality ensures the Movement has the confidence of all and can provide humanitarian support to all.
Embodying the principle of neutrality at all times ensures the Movement can provide medical assistance to civilians and wounded or detained fighters during hostilities without being perceived as interfering in conflict. It is of the utmost importance that all parties in a conflict understand and respect the humanitarian role of a National Society.
INDEPENDENCE
„The Movement is independent. The National Societies, while auxiliaries in the humanitarian services of their governments and subject to the laws of their respective countries, must always maintain their autonomy so that they may be able at all times to act in accordance with the principles of the Movement.”
The principle of independence means that the Movement must resist any interference—be it political, ideological or economic—capable of diverting it from embodying the principles of humanity, impartiality and neutrality.
It is only by being truly independent that the Movement can respect these principles. Independence not only relates to the relationship between National Societies and States, but also between National Societies and any other forms of power or influence, such as religions, political parties, companies and so on.
VOLUNTARY SERVICE
„It is a voluntary relief movement not prompted in any manner by desire for gain.”
The principle of voluntary service represents the common motivation uniting all those working within the Movement: a desire to help others. It is both a source of inspiration and a statement of solidarity.
Whether members volunteer without pay or with some form of acknowledgement or even modest remuneration, it is not inspired by desire for financial gain but by individual commitment and devotion to the humanitarian purpose. This is freely chosen and accepted as part of the service the Movement provides to the community.
UNITY
„There can be only one Red Cross or one Red Crescent Society in any one country. It must be open to all. It must carry on its humanitarian work throughout its territory.”
Having only one Red Cross or Red Crescent Society in any given country ensures it can work efficiently. It avoids any risk of confusion in the public mind and means all people and communities are represented by one organization.
A National Society must be active in all parts of the country so that even the hardest-to-reach communities can benefit from support when needed. This doesn’t mean that the level of activities must always be the same country-wide—the principle of impartiality may justify that certain areas need more support where the needs are greater.
Similarly, National Societies must not discriminate when recruiting volunteers. They must ensure their membership includes a broad spectrum of people across the population so that humanitarian assistance is delivered to all people, by all people.
UNIVERSALITY
„The International Red Cross and Red Crescent Movement, in which all Societies have equal status and share equal responsibilities and duties in helping each other, is worldwide.”
The universality of suffering requires a universal response. It is one of the Movement’s great strengths that we are present in virtually every country in the world through our 192 member National Societies.
This principle also means that National Societies have a collective responsibility to support each other’s development and to work together in partnership and solidarity during disasters, for the benefit of all.
When it comes to decision-making within the Movement, the principle of universality ensures that all National Societies have an equal vote during Statutory Meetings irrespective of their size or wealth.
Волонтери та співробітники товариства керуються фундаментальними принципами Міжнародного руху Червоного Хреста і Червоного Півмісяця:
1. Гуманність: Міжнародний рух сприяє захисту життя та здоров’я людей і забезпечує повагу до людської особистості. Червоний Хрест намагається полегшувати страждання людей, і в першу чергу тих, хто найбільше цього потребує.
2. Неупередженість: Товариство не вирізняє людей за расовою, релігійною, класовою ознакою або політичними переконаннями.
3. Нейтральність: Міжнародний Рух не може приймати будь-яку сторону у збройних конфліктах і вступати в суперечки політичного, расового, релігійного або ідеологічного характеру.
4. Незалежність: Національні товариства Червоного Хреста, надаючи своїм урядам допомогу в їхній гуманітарній діяльності та дотримуючись законів своєї країни, зберігають автономію, щоб мати можливість діяти відповідно до принципів Міжнародного Руху.
5. Добровільність: Товариство у своїй добровільній діяльності не керуються прагненням одержання матеріальної вигоди.
6. Єдність: У будь-якій країні може бути тільки одне національне товариство Червоного Хреста або Червоного Півмісяця. Воно має здійснювати свою гуманітарну діяльність на всій території країни.
7. Універсальність: Всі національні товариства користуються рівними правами і надають допомогу одне одному у своїй діяльності.
- Omówienie zasad w języku polskim za „Międzynarodowe Prawo Konfliktów Zbrojnych”, Warszawa 2014
