Czerwony Krzyż na białym tle jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych znaków na świecie. Ustanowiony na podstawie Konwencji Genewskich z 1949 roku przez prostotę formy miał nieść prosty przekaz – gwarancja pomocy humanitarnej dla każdego człowieka. Niestety od pewnego czasu obecna jest tendencja do nadużywania chronionego znaku przez osoby nieuprawnione – w szczególności przez właścicieli aptek i firm medycznych, co nie tylko przynosi szkodę na wartości znaku, ale wiążę się z odpowiedzialnością karną.
HISTORIA CZERWONEGO KRZYŻA
Dla pełnego zrozumienia powagi szkodliwości używania znaku Czerwonego Krzyża bez zezwolenia należy poznać cel ustanowienia znaku. Henry Dunant w 1859 roku w bitwie pod Solferino był świadkiem nieludzkich cierpień i śmierci żołnierzy pozbawionych opieki medycznej. W wyniku tych zdarzeń wyartykułował dwa postulaty:
- Zorganizowanie stowarzyszeń, które na czas wojny miały nieść pomoc rannym,
- Zagwarantowanie powszechnej pomocy rannym i chorym na polu walki oraz im pomagającym.
Pierwsza propozycja skutkowała powołaniem do życia Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca. Druga propozycja doprowadziła do ujednolicenia znaku, który miał być przyznany wojskowym służbom medycznym, ochotnikom niosącym pomoc oraz ofiarom konfliktu w celu ich ochrony. Dzisiaj znaki – wolne od powiązań religijnych, politycznych i kulturowych – Czerwonego Krzyża, Czerwonego Półksiężyca oraz Czerwonego Kryształu symbolizują neutralną pomoc humanitarną ludziom na całym świecie.
KIEDY MOŻNA UŻYWAĆ ZNAKU?
UŻYCIE OCHRONNE
* PODCZAS KONFLIKTU ZBROJNEGO ZNAKI MOGĄ BYĆ UŻYTE W CELACH OCHRONNYCH, BY ZAPEWNIĆ BEZPIECZEŃSTWO:
• służbom medycznym i personelowi religijnemu sił zbrojnych;
• służbom medycznym, budynkom i pojazdom stowarzyszeń krajowych wówczas, gdy działają na zlecenie wojskowej służby medycznej sił zbrojnych i podlegają prawu i regulaminom wojskowym;
• po wyraźnej zgodzie rządu i pod jego kontrolą: szpitalom cywilnym, wszystkim cywilnym jednostkom medycznym i innym organizacjom pomocowym, ich personelowi oraz cywilnym środkom transportu przeznaczonym do niesienia pomocy rannym, chorym i rozbitkom.
WSZYSTKIE TRZY ZNAKI MAJĄ TEN SAM STATUS I MOGĄ BYĆ UŻYWANE JAKO ŚRODEK OCHRONNY. MUSZĄ BYĆ NA BIAŁYM TLE, BEZ NAPISÓW I DODATKOWYCH OZNACZEŃ.
* PODCZAS POKOJU, ZNAKI MOGĄ BYĆ WYKORZYSTANE INDYWIDUALNIE I W CZYSTEJ FORMIE JAKO SYMBOL OCHRONY PRZEZ:
• służby medyczne i personel religijny sił zbrojnych;
• służby medyczne i na pojazdach stowarzyszenia krajowego, które mają służyć niesieniu pomocy w czasie konfliktu zbrojnego, za wiedzą odpowiednich władz.
MIĘDZYNARODOWY KOMITET CZERWONEGO KRZYŻA (MKCK) I MIĘDZYNARODOWA FEDERACJA STOWARZYSZEŃ CZERWONEGO KRZYŻA I CZERWONEGO PÓŁKSIĘŻYCA (FEDERACJA) MOGĄ UŻYWAĆ ZNAKÓW W KAŻDYM CZASIE (W CZASIE POKOJU I W CZASIE KONFLIKTU ZBROJNEGO).
UŻYCIE INFORMACYJNE
*W CZASIE POKOJU ZNAKI MOGĄ BYĆ UŻYWANE W CELACH INFORMACYJNYCH PRZEZ:
• Ochotników, personel oraz podmioty powiązane z Ruchem (Stowarzyszenia Krajowe, MKCK, Federacja).
• Jako środek wyjątkowy przez ambulanse i punkty pierwszej pomocy przeznaczone wyłącznie do niesienia pomocy bezpłatnie zgodnie z prawem krajowym za wyraźną zgodą Stowarzyszenia Krajowego.
NADUŻYWANIE ZNAKÓW
Bezprawie nadużywania znaku Czerwonego Krzyża opiera się na utracie wartości tego symbolu. Notoryczne nieprzestrzeganie postanowień międzynarodowych poprzez nielegalne korzystanie ze znaku może – w razie eskalacji konfliktu – doprowadzić do narażenia na niebezpieczeństwo osób uprawnionych do noszenia takiego emblematu, co przyczynić się może do podważenia skuteczności pomocy humanitarnej Ruchu.
Znak Czerwonego Krzyża chroniony jest przepisami prawa międzynarodowego obowiązującego w Polsce (art. 44 i 53 Konwencji Genewskich o polepszeniu losu rannych i chorych w armiach czynnych z dn. 12 sierpnia 1949 r., Dz. U. z 1956 r. nr 38, poz. 171) oraz przepisami prawa wewnętrznego RP (art. 13, 14, 15 Ustawy o Polskim Czerwonym Krzyżu z dn. 16 listopada 1964 r., Dz. U. nr 41, poz. 276).
Określone wykroczenie, opisane w art. 15 ust. 1 ww. ustawy, może zostać popełnione zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie. Przez „używanie” rozumie się posługiwanie się wymienionymi symbolami, np. przez umieszczenie ich na produktach, pojazdach, budynkach, w celu wywołania u osób zainteresowanych przekonania, że ich sprzedaż lub użytkowanie odbywa się za zgodą albo we współpracy z Międzynarodowym Komitetem Czerwonego Krzyża, Międzynarodową Federacją Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca lub Polskim Czerwonym Krzyżem (za Wojciechem Kotowskim, Bolesławem Kurzępą Wykroczenia pozakodeksowe. Komentarz, wyd. 2, 2008).
WAGA SYMBOLU
Członkowie Ruchu posługujący się znakiem są zobowiązani do niesienia pomocy humanitarnej w oparciu o siedem Podstawowych Zasad: humanitaryzmu, bezstronności, neutralności, niezależności, dobrowolności, jedności i powszechności. Sami także są świadomi, że ich praca nie wiąże ich z żadnymi stronami: politycznymi, ekonomicznymi, religijnymi czy wojskowymi, a powinna wzbudzać zaufanie i szacunek. Świadomość społeczna bezstronności zaangażowanych oraz ich roli pozwala na efektywną pomoc wszystkim uczestnikom konfliktu poprzez zagwarantowanie bezpiecznego dotarcia do miejsc i osób najbardziej potrzebujących w kryzysie humanitarnym w tym także w czasie wojny.
